1. Eskrou-hisobi o’zi nima?

Bu xavfsiz bitim uchun bankda ochilgan maxsus hisobraqam. Hozir ko‘pchilik kvartirani qurilish vaqtida sotib olib, pulni to‘g‘ri quruvchiga o‘tkazadi. Agar quruvchi va’dasini bajarmasa, pulni qaytarib olish oson bo‘lmaydi.

Eskrou-hisob esa bunday risklarni kamaytiradi. Xaridor pulni quruvchiga emas, bankdagi maxsus hisobga o‘tkazadi. Quruvchi esa pulni faqat ishni to‘liq bajarganidan keyin oladi. Shunda, siz ham, quruvchi ham qoidalar asosida harakat qilasiz. Uy topshirilmasa — pulingiz o‘z joyida turadi. 

2. Pul kimniki?

Uy topshirilmaguncha — pul xaridorniki. 

Bank faqat vositachilik qiladi: pulni o'zida saqlab turadi va qurilishni nazorat qiladi. Quruvchi barcha ishlarni tugatgandan so‘ng, tasdiqlovchi hujjatlarni bankka ko‘rsatadi, shundan keyin bank unga pulni o‘tkazadi. Agar shartlar bajarilmasa, bank hisobni yopadi va pulni egasiga qaytaradi.

3. Quruvchi uyni vaqtida tugatmasa-chi?

Uyni topshirish muddati cho‘zilishi mumkin, lekin bu faqat xaridorning roziligi bilan bo'ladi. Har bir kechiktirilgan kun uchun jarima belgilanadi.

Agar uy dastlabki va’da qilingan sanadan olti oyga kechiksa, xaridor shartnomani bekor qilib, pulini qaytarib olishga haqli.

4. Fikringizdan qaytsangiz-chi?

Shunchaki fikringizni o‘zgartirdingiz deb, bankdan pulni olib bo‘lmaydi. Faqat quruvchi shartnomani buzsa yoki ishni bajarolmasa, pulni qaytarish mumkin. Aks holda, pul “muzlatilgan” holatda turadi.

5. Bank bilan nimadir bo‘lib qolsa-chi?

Omonatlar va hisobvaraqlar qisman davlat himoyasida turadi. Bank o‘z majburiyatlarini bajara olmasa, Omonatlarni sug‘urtalash agentligi omonatchilarga 200 million so‘mgacha pulini qaytarib beradi – bu "Banklardagi omonatlarni himoyalash kafolatlari to‘g‘risida"gi qonunda belgilangan eng yuqori kompensatsiya.

Bankrot bo‘lish holatlari banklarda juda kam uchraydi. Davlat faqat ishonchli banklarga eskrou-hisoblari bilan ishlashga ruxsat beradi: O‘zbekiston Markaziy banki, Adliya vazirligi bilan hamkorlikda bunday banklarning ro‘yxatini tuzishi va ularning majburiyatlarini belgilashi kerak. Maqola e’lon qilingan vaqtda ro‘yxat ochiq manbalarda hali chop etilmagan.

6. Uylar narxlari oshadimi?

Ekspertlarning fikricha, eskrou-hisoblar joriy etilishi bilan uy-joyning kvadrat metri narxi oshishi mumkin. Chunki quruvchilar endi xaridorlarning pulini qurilishga ishlata olmaydi. Buning uchun bankdan kredit olishlariga to‘g‘ri keladi — bu esa narxga ta’sir qilishi mumkin. Bu kreditlar bo‘yicha foiz stavkasi hozircha belgilanmagan va bankdagi eskrou-hisobi mablag‘lari miqdoriga bog‘liq bo‘ladi.

7. Hozircha kvartirani eski usulda sotib olsa bo‘ladimi?

Eski tartibda kvartira olish hali ham mumkin. 2025-yil oxirigacha quruvchiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri pul to‘lab, uy xarid qilishga ruxsat bor. Lekin 2026-yil 1-yanvardan boshlab bu yo‘l yopiladi. Endi hali qurilayotgan uydan kvartira sotib olishda, shartnoma faqat eskrou-hisob orqali rasmiylashtiriladi.

Yana bir muhim narsa: siz tanlagan kvartira hukumatning yangi elektron uy-joy platformasida ro‘yxatga olingan bo‘lishi kerak. Bu platforma 2025-yil 1-iyuldan boshlab ishlaydi. Unda loyiha haqida asosiy ma’lumotlar, qurilish qachon boshlangan va qachon tugashi kerakligi, quruvchi ishlayotgan bank nomi va boshqa hujjatlar ochiq ko‘rinadi.

Agar siz xohlagan kvartira shu platformada bo‘lmasa, unda shartnoma notarius orqali rasmiylashtirilmaydi va davlat ro‘yxatidan o‘tmaydi. Biror muammo chiqqanda, masalan quruvchi yoki bank bankrot bo‘lsa, siz na uyni, na pulingizni talab qila olmaysiz. Shu sababli, yangi tartiblar kuchga kirayotganini inobatga olib, ehtiyotkorlik bilan harakat qilish kerak.