Mashinani qayerdan izlash mumkin?
Mashina qidirishning bir necha yo‘li bor — e’lonlar saytlarida, Telegram kanallarda yoki avtobozorlarda. Eng qulayi — onlayn platformalardan boshlash: narxlarni solishtirish, suratlarga qarash va sotuvchilar bilan bog‘lanish oson.
Saytlar. Haydalgan mashina sotib olish uchun saytlar — OLX, Avtoelon.uz, Auto.uz va Avtobor.uz. Bu yerda har kuni yuzlab e’lonlar chiqadi — ham mashina egalari, ham vositachilardan.
Saytlar bir xil ishlaydi: siz narx, shahar, ishlab chiqarilgan yil, yurgan masofa, yoqilg‘i turi va boshqa jihatlarga bo‘yicha qidirishingiz mumkin.
Har bir e’londa odatda quyidagi ma’lumotlar bo‘ladi: mashinaning markasi, modeli, rangi, chiqarilgan yili, dvigatel hajmi, narxi va yurilgan masofasi. Ko‘pincha turli burchaklardan olingan suratlar yoki videolar ham bo‘ladi — bu mashina haqida tasavvur hosil qilishga yordam beradi.
Yaxshi tomonlari: qulay filtrlar, suratlar, videolar, batafsil ta’riflar va sotuvchi bilan bog‘lanish imkoniyati bor.
Kamchiliklari: ayrim e’lonlar to‘liq bo‘lmasligi mumkin — foto yo‘q, ma’lumot kam yoki narxi shubhali darajada arzon. Bunday e’lonlarga ishonmaslik kerak.
Telegram kanallari. Bu kanallarda mashinalar haqidagi e’lonlarni ham egalar, ham olib-sotarlar joylashtiradi. Mashhur kanallar: avtoelonuz va Vodiy Moshina Bozor.
Yaxshi tomoni: sotuvchiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri yozish, savol berish yoki qo‘shimcha surat so‘rash juda oson.
Kamchiligi: saytlar kabi filtrlar bo‘lmagani uchun kerakli mashinani topish biroz vaqt olishi mumkin.
Avtomobil bozorlari. Agar mashinani o‘z ko‘zingiz bilan ko‘rib, joyida tanlashni istasangiz, avtobozorga borish mumkin. Toshkentda eng mashhur joy— Sergeli avtobozori.
Yaxshi tomoni: ba’zi mashinalar internetda umuman e’lon qilinmagan bo‘ladi. Mashinani ko‘rish, sotuvchi bilan yuzma-yuz gaplashish va joyida narx borasida kelishish mumkin.
Kamchiligi: bozor shovqin joy, odamlar shoshilib yuradi. Ayrim sotuvchilar esa sizni tezroq sotib olishga undaydi. Bunday vaziyatda shoshma-shosharlik bilan qaror qabul qilish mumkin.
E’lonlarni qanday saralash kerak?
Mashina haqida ilk taassurotni e’lonning o‘zidan olish mumkin — qanday yozilganiga, nimasi yozilmaganiga qarab tushunib olish mumkin. Ba’zan bitta qo‘ng‘iroqning o‘zidan uchrashishga arziydimi yo‘qmi, aniqlash mumkin.
Shubhali e’lonlarni tanib olsa bo‘ladimi?
- Bitta foto bor yoki bori ham juda sifatsiz;
- “A’lo holatda”, “yangidek”, “hech nima qilish shart emas” degan umumiy gaplar;
- Narx juda arzon, sababi esa tushuntirilmagan;
- Faqat mashina markasi, narxi va telefon raqami ko‘rsatilgan — yurilgan masofa, nima uchun sotilayotgani haqida hech nima yo‘q.
“Mashina tanlashda suratga emas, yozuvga e’tibor berish kerak”
Suratga qarab aniq xulosa qilish qiyin. Men har doim mashina haqida qanday ta’rif yozilganiga qarayman: nechta egasi bo‘lgan, qancha masofa bosgan, va eng muhimi — sotayotgan odam shu mashinaning egasimi yoki vositachimi. Shular orqali mashinaning holati va sotuvchining qanchalik mas’uliyatli ekanini bilsa bo‘ladi.
Agar e’lon savollar uyg‘otsa, ortiqcha vaqt sarflamaslik kerak. Lekin agar sizga ma’qul mashina topilsa, keyingi qadam — sotuvchi bilan bog‘lanish va bir nechta oddiy, lekin muhim savollarni berish.
Sotuvchidan nimalarni so‘rash kerak?
Bu savollarga qanday javob berilishi — uchrashuvga borishga arziydimi yo‘qmi — shuni hal qiladi.
Mashina sizning nomingizdami? Agar yo‘q bo‘lsa, bu — ogohlantiruvchi belgi. Mashinani faqat o‘z nomida ro‘yxatdan o‘tgan shaxs yoki notarial ishonchnomaga ega odam sotishi mumkin. Aks holda kelishuv rasmiylashtirilmaydi.
Qancha vaqtdan beri haydaysiz? Agar mashina yaqinda olingan va shoshilinch sotilayotgan bo‘lsa, ehtimol egasi qandaydir muammo aniqlagan va endi undan qutulmoqchidir. Bunday vaziyatda hushyorlik kerak.
Avariya bo‘lganmi? Katta remont ishlari qilinganmi? Sotuvchi bu haqda aytishi kerak. Lekin ba’zilar jiddiy muammolarni yashiradi. Yaxshisi, aniq so‘rang: nima bo‘lgan, qaysi qismlar almashtirilgan va hokazo.
Mashinaga qayerda texnik xizmat ko‘rsatilgan? Hujjatlari bormi? Rasmiy dilerda yoki ishonchli servisda xizmat ko‘rsatilgani va bu hujjatlar bilan tasdiqlangani yaxshi belgi. Agar “tanish usta qaragan” deyilsa, unda siz ham omadga ishonib qolgan bo‘lasiz.
Qaysi hujjatlar kerak?
Sotuvchi asl hujjatlarni olib kelishi kerak:
- PTS — mashina pasporti. Egalar ro‘yxati, texnik ma’lumotlar va ro‘yxatdan o‘tgan sanalar ko‘rsatilgan.
- STS — mashina ro‘yxatdan o‘tganini tasdiqlovchi guvohnoma.
Pasport — mashina egasining shaxsiy hujjati. Undagi ma’lumotlar PTS va STS bilan mos tushishi kerak.
“VIN-kodni oldindan tekshirish kerak”
VIN-kod — bu har bir mashinaga beriladigan noyob raqam. U orqali mashinaning butun tarixini ko‘rish mumkin: avariya bo‘lganmi, nechta egasi bo‘lgan, o‘g‘irlanmaganmi. Men har doim uchrashuvdan oldin sotuvchidan VIN-kodni so‘rayman va uni internetda tekshiraman.
Buning uchun Google-ga raqamni yozish kerak. Ba’zan mashina xorijda sotilgan yoki texnik ko‘rikdan o‘tgan bo‘lsa, suratlari va yurgan masofasi ham chiqadi. Bu — tez, bepul va foydali yo‘l.
Agar sotuvchi savollarga chalkash javoblar bersa, jahl qilsa yoki hujjatlarni ko‘rsatishni istamasa — boshqa variant izlagan ma’qul.
Usta bilan tekshirish
Mashinani sotib olishdan oldin uni tekshirtirish muhim. Buning uchun yirik avtoservislar yoki xususiy ustalarga borsa bo‘ladi.
Ustalar. Bozorga yoki mashina turgan joyga o‘zi keladi. Narxi odatda arzonroq — tekshiruv 400 000 so‘mdan boshlanadi. Lekin ular norasmiy ishlaydi, kafolat berilmaydi, standart tartib yo‘q — hammasi usta qancha puxta va tajribali ekaniga bog‘liq.
Ba’zan ular sizga dalolatnoma ham berishadi, lekin bu hujjat yuridik kuchga ega emas. Agar tekshiruvda jiddiy nosozlik — masalan, zanglagan qismi aniqlansa ham, usta javobgarlikni zimmasiga olmaydi va siz hech qayerga shikoyat qila olmaysiz.
Rasmiy servislar esa boshqacha ishlaydi. Ular ro‘yxat bo‘yicha har bir nuqtani tekshiradi, maxsus asbob-uskunalardan foydalanadi va ko‘rik xulosasini beradi. Bu hujjat keyin sizga asqotishi mumkin: masalan, narxni tushirish yoki mashinaning holatini tasdiqlashda.
Mutaxassis quyidagi narsalarga alohida e’tibor beradi:
- Bo‘yoq: qayerlar qayta bo‘yalganini aniqlaydi. Zavod bo‘yoqlari bir xil bo‘ladi, shubhali joylar esa darrov bilinadi.
- Kuzov: geometriyasini tekshiradi — g‘ijimlangan, to‘g‘rilangan yoki egrilik bor-yo‘qligini aniqlaydi.
- Kapot osti: siz sezmaydigan suyuqlik sizishi, notekis burab qo‘yilgan mahkamlagichlar, zarba izlari yoki sifatsiz ta’mir izlari ko‘zdan qochmaydi.
“Mashina olishdan oldin usta ko‘rigidan o‘tkazish shart”
Men hammasini o‘zim tekshirib olaman degandim. Lekin baribir ustamni olib bordim. "Tesla"dagi masofa ko‘rsatkichini o‘zgartirib bo‘lmasa ham, akkumulyator holati muhim. Buni faqat mutaxassis ko‘ra oladi.
Ayrim avtomobillarda, masalan, GM yoki BYD’dagi kabi, masofani buralgan deb bilmasangiz ham, mutaxassis bo‘yoq izlari, o‘zgartirilgan detallar, avariya belgilarini topadi. Ba’zan sotuvchi hech narsa demaydi. Masalan, orqa eshik rangi chap qanotdan sal to‘qroq bo‘lsa ham, jim turadi — faqat yaxshi tomonlarini gapiradi.
Servislar qimmat, lekin ishonchli. Biroq servislarning ham noqulay tomonlari bor. Narxlar qimmat: o‘rtacha 600 ming so‘mdan boshlanadi. Hamma joyga chiqib bo‘lmaydi — mashinani o‘zingiz olib borishingiz kerak. Ba’zilarga esa faqat oldindan yozilib qo‘yish kerak — bu esa noqulay.
Mashinani o‘zingiz tekshirmoqchi bo‘lsangiz, nimalarga qarash kerak?
Siz ustadek tekshira olmasangiz ham, muhim detallarni ko‘rib chiqishingiz mumkin.
Kuzov. Agar bir tomoni yoki butun qanoti boshqa rangda bo‘lsa — katta ehtimol bilan bu avariyadan so‘ng bo‘yalgan.
Oynalar va faralar. Ustida yozilgan yili ishlab chiqarilgan yilga to‘g‘ri kelishi kerak. O‘zgargan bo‘lsa, ehtimol avvalgi egasi almashtirgan (ya’ni, urilgan bo‘lishi mumkin).
Rezina. Deyarli o‘chib ketgan rezina yoki balonlar farq qilishi— xarajatlar yaqin degani. Ko‘pincha bunday mashina egasi e’tiborsiz bo‘lgan bo‘ladi.
Rul, pedallar, o‘rindiqlar. Agar e’longa qaraganda mashina kam yurgan bo‘lsa, lekin rul yoki pedallar ancha ishlatilgan ko‘rinsa — masofa ko‘rsatkichi "burilgan" bo‘lishi mumkin.
Salon holati. Gilamchalar ostidagi namlik, mog‘or hidi — mashina ko‘p vaqt ko‘chada qolgan yoki hatto suv bosgan bo‘lishi mumkin. Bu ichki zang va boshqa muammolarni keltirib chiqaradi.
Dvigatel ovozi. Mashinani ishga tushiring va ovozini eshitib ko‘ring. Silkinish, g‘alati ovozlar — nosozlik belgisi. Sabablari: dvigatel eskirgan, noto‘g‘ri o‘rnatilgan yoki ichki muammo bor.
So‘nggi tekshiruv – hujjatlar. Telefon orqali sotuvchidan savollar bering. Agar javoblar chalkash bo‘lsa — ehtimol, u nimanidir yashirayotgandir. Shaxsan quyidagi hujjatlarni tekshirib chiqing: PTS, STS, Egasi pasporti, VIN-kod
Hamma ma’lumotlar mos bo‘lishi kerak. “Keyinroq olib kelaman” deyishi shubhali. Yaxshisi, boshqa variant qidirgan ma’qul.
Kelishuvni qayerda va qanday rasmiylashtirish kerak
Agar mashina sizga to‘g‘ri kelsa, hujjatlar joyida bo‘lsa va narxda kelishib olgan bo‘lsangiz — endi rasmiylashtirishga o‘ting.
Kelishuv notariusda rasmiylashtiriladi. Bu shunchaki rasmiyatchilik emas — notarius mashinani, sotuvchini va sizni tekshiradi. Agar mashina garovda bo‘lsa, egasining jarimalari yoki qarzlari bo‘lsa, kelishuv amalga oshmaydi. Xuddi shu holat xaridorga ham tegishli: muddati o‘tgan kreditlar, to‘lanmagan jarimalar yoki kommunal qarzlar bitimni to‘xtatib qo‘yishi mumkin.
Notariusga oldindan yozilib qo‘ygan yaxshi — aks holda, navbatda bir necha soat kutishingizga to‘g‘ri keladi, ayniqsa oy oxiri yoki bayramlar arafasida.
Nimalar kerak bo‘ladi:
- Xaridor va sotuvchining pasporti
- Mashinaning texnik pasporti
- Agar mashina nikohdagi mulk bo‘lsa — sotuvchining turmush o‘rtog‘idan notarial rozilik.
Rozilik bo‘lmasa, bitim keyinchalik sud orqali bekor qilinishi mumkin.
Odatda notarius o‘zi shartnoma tuzadi: unda xaridor va sotuvchi, mashina, summa, sana haqida ma’lumot bo‘ladi. Hammasi 30 daqiqadan 1 soatgacha vaqt oladi.
Shartnoma imzolangach, siz va sotuvchi bittadan asl nusxani olasiz. Yana bir nusxasi avtomatik ravishda YHXB va soliq idorasiga yuboriladi.
Rasmiylashtirish qancha turadi va kim to‘laydi? Odatda bu xarajatni xaridor o‘zi yopadi. To‘lov mashina narxining 0,5–1% gacha bo‘lishi mumkin, lekin eng kamida 1 480 000 so‘m.
Bu summaga nima kiradi:
- notarial boj - 1 236 000 so‘m (3 BHM);
- gerb yig‘imi - 41 200 so‘m (BHMning 10%);
- taqiqni tekshirish - 61 800 so‘m (BHMning 15%);
- konsultatsiya - 20 600 so‘m (BHMning 5%);
- shartnoma loyihasini tayyorlash - 41 200 so‘m (BHMning 10%).
Notariusga bormasdan oldin qancha to‘lash kerakligini biling — ba’zan naqd, ba’zida esa notarius hisobiga o‘tkazish kerak bo‘ladi.
Pulni qanday berish kerak: naqdmi yoki o‘tkazmami?
Hisob-kitob qilishning ikki yo‘li bor: naqd pulda yoki bank orqali o‘tkazma qilish. Har ikkisini ham qilish mumkin, lekin eng muhimi — pulni faqat shartnoma notarial tasdiqlangandan keyin berish kerak. Aynan shu shartnoma sizni himoya qiladi: u bitim bo‘lganini tasdiqlaydi.
Agar naqd to‘lov qilmoqchi bo‘lsangiz, oldindan sotuvchi bilan qaysi valyutada to‘lashni kelishib oling. Dollar bilan to‘lasangiz, kupyuralarning chiqarilgan yilini ham aniqlashtiring — ba’zida sotuvchilar eski dizayndagi kupyuralarni olmaydi. Zarurat bo‘lsa, eski dollarlarni almashtirib oling.
Eng muhimi — pulni faqat notarius huzurida va shartnoma imzolangandan keyin bering. Aks holda, siz pul berganingizni isbotlay olmaysiz.
Agar bank orqali to‘layotgan bo‘lsangiz — bu usul xavfsizroq va qulayroq. Pul bevosita sotuvchining hisobiga tushadi va operatsiya bo‘yicha tasdiq bo‘ladi.
Bitimdan oldin bankdagi limitlaringizni tekshirib oling — katta summa vaqtincha bloklanishi mumkin. Ba’zida bank pul manbasini tasdiqlovchi hujjat so‘rashi mumkin, shuning uchun ularni tayyorlab qo‘ying. Masalan: kvartira sotilganiga oid shartnoma, omonat hisobidan ko‘chirma yoki siz va turmush o‘rtog‘ingizning daromad to‘g‘risidagi hujjatlari.
Mashinani qachon rasmiylashtirilishi kerak?
Notarial shartnoma tuzilgach, mashinani o‘zingiz nomingizga rasmiylashtirishingiz kerak. Aks holda, u huquqiy jihatdan hali ham eski egasiga tegishli bo‘ladi.
Buning uchun sizda 10 ish kuni bor. Agar bu muddatdan o‘tsangiz, 1 baravar bazaviy hisoblash miqdori (avgust 2025 holatiga ko‘ra — 412 000 so‘m) miqdorida jarima tayinlanishi mumkin. Agar sabab jiddiy bo‘lsa — kasallik, chet elga safar va hokazo — GAIga ariza yozish mumkin, va jarima bekor qilinadi.
Toshkentda ro‘yxatdan o‘tkazish Ichki ishlar boshqarmasining tuman bo‘limlarida amalga oshiriladi. Qaysi ofis yaqinroq va qachon ishlashini ularning saytidan bilib olishingiz mumkin.
Ro‘yxatdan o‘tkazishdan oldin davlat boji to‘lanadi. Elektr mashinalar, mototsikllar va tirkamalar uchun boj — 1,5 baravar BHM (618 000 so‘m), boshqa mashinalar uchun — 6,84 BHM (2 818 080 so‘m, 2025 yil avgust holatiga ko‘ra).
Nimani olib borish kerak va bu qancha vaqt oladi?
Mashinani ko‘rsatish kerak — inspektor dvigatel va kuzov raqamlarini tekshiradi. Bu texnik ko‘rik emas, shunchaki ma’lumotlarni hujjatlar bilan solishtirish. Odatda bu jarayon 2–3 soat vaqt oladi.
Nimani olib borish kerak:
- Pasportingiz;
- Notarius bergan shartnomaning asl nusxasi;
- Sotuvchidan olingan eski texpasport;
- Davlat bojini to‘laganingizni tasdiqlovchi kvitansiya.
Ro‘yxatdan o‘tkazish arizasini joyida to‘ldirishingiz mumkin.
Ro‘yxatdan o‘tkazilgach, sizga yangi texpasport beriladi. Avvalgi raqamni olib qolmoqchi bo‘lsangiz, sotuvchi GAIga uni sizga topshirish haqida ariza yozishi kerak.
Ro‘yxatdan o‘tkazish bo‘yicha umumiy xarajatlar (avgust 2025):
- Davlat boji — 2 818 080 so‘m
- Texpasport berilishi — 0,7 BHM = 288 400 so‘m
- Yangi raqamlar — 3,5 BHM = 1 442 000 so‘m
Jami: 4 548 480 so‘m
Sug‘urta qancha turadi va uni qayerda olish mumkin?
Sug‘urtani mashinani ro‘yxatdan o‘tkazish markazida yoki onlayn tarzda rasmiylashtirish mumkin. Masalan: Uzbekinvest, Gross Insurance, Kafolat kabi kompaniyalarning sayti orqali.
Ro‘yxatdan o‘tkazish uchun sizga majburiy fuqarolik javobgarligi sug‘urtasi (OSAGO) kerak bo‘ladi — agar kimningdir mashinasiga zarar yetkazsangiz yoki odamga zarar etkazsangiz, shu sug‘urta to‘lab beradi.
Sug‘urta narxi — yillik taxminan 160 000 so‘mgacha, narx hudud va mashinani boshqarishga ruxsat berilgan haydovchilar soniga qarab belgilanadi.
Qog‘ozda olib yurish shart emas — elektron sug‘urta bazaga kiritiladi, telefoningizdagi rasm yoki fayl bo‘lsa bo‘ldi.
Endi mashina rasman sizniki!
